Toelichting op de balans

Toelichting
De op 30 januari 2020 door de raad vastgestelde nota reserves en voorzieningen is het kader. De specificatie van de bestemmingsreserves is opgenomen in de bijlage met een toelichting per reserve.

Het totaal van de bestemmingsreserves ultimo 2021 bedraagt € 156 mln. hetgeen een toename is van € 16,2 mln. ten opzichte van 2020. Er is € 34,4 mln. toegevoegd en € 18,3 mln. onttrokken.

De grootste mutaties in de bestemmingsreserves betreffen:

• Reserve corona ontvangsten: aan deze reserve is € 1,8 mln. toegevoegd. Bij de Narap was per saldo een onttrekking geraamd van € 0,6 mln. In het afwegingsproces van de coronareserve dat we hebben afgesproken met de raad, is opgenomen dat we bij het ontstaan van de wens/noodzaak voor corona gerelateerde maatregelen eerst checken of de kosten passen binnen het budget van het product. Indien dit niet zo is, dan kunnen de kosten gedekt worden uit de coronareserve. Nu we bij de verantwoording komen, checken we of de kosten die zijn aangevraagd binnen de coronareserve, binnen het product opgevangen hadden kunnen worden. Op een groot aantal producten is budget over, waardoor we per saldo aan deze reserve hebben gedoteerd.
• Regiodeal: In 2021 is de bijdrage ontvangen voor de versterking arbeidsmarktregio's, deze is gestort in de reserve (€ 4,2 mln.). Een bedrag € 0,2 mln. is onttrokken voor intensiveringen in de wijk en het groenprogramma. Totaal is er nu een bedrag € 6,9 mln. beschikbaar.
• Bodembeheer: Conform de begroting is er € 0,9 mln. toegevoegd. Voor de lasten die er zijn geweest in 2021 is er € 3,1 mln. onttrokken. Dit betreft een schoon en gezond leefklimaat.
• Dekking afschrijvingslasten: Betreft de dotatie (€ 1,6 mln.) aan de bestemmingsreserve afschrijvingslasten die is ingesteld om de afschrijvingslasten van investeringsprojecten (zodra ze gereed zijn) te dekken.
• Investeringsfonds: Voeding van deze reserve met € 9,3 mln. heeft plaatsgevonden door algemene middelen volgens begroting (€ 4,8 mln.), reserve infrastructuur (€ 0,5 mln.). en verkoop van Vastgoed (€ 3,9 mln.). De onttrekking is totaal € 3,0 mln. Dit is voornamelijk voor het sportpark Hoornse veld (€ 1,1 mln.) de bereikbaarheidsdeal (€ 0,5 mln.), kwaliteit bestaande woningvoorraad (€ 0,4 mln.), werkplan verkeersveiligheid (€ 0,2 mln.), het IHP (€ 0,2 mln.) en sportpark de omzoom (€ 0,2 mln.)
• Transformatiefonds: Als gevolg van de wijziging in het BBV worden vanaf 2017 geen investeringen van maatschappelijk nut meer direct uit de exploitatiebegroting gedekt, maar op de balans geactiveerd. Dat heeft tot gevolg dat er (vooral) in de eerste jaren tijdelijk begrotingsruimte niet besteed blijft en in latere jaren een groter beslag wordt gedaan op de structurele begrotingsruimte. De vrijvallende begrotingsruimte 2021 (€ 7,9 mln.) is gedoteerd aan de reserve. De onttrekking € 0,1 mln. heeft betrekking op voorbereidingskosten voor woningbouwimpuls.
• Vooruitontvangen bedragen algemene uitkering: via de decembercirculaire 2021 zijn middelen ontvangen die betrekking hebben op komende jaren (€ 1,6 mln.). De middelen die in 2020 waren ontvangen zijn in 2021 onttrokken conform begroot (€ 4,1 mln.)

Van de materiële bestemmingsreserves van boven de € 5 mln. lichten wij de aard en reden toe per 31 december 2021:

• Corona ontvangsten (€ 7,9 mln.): Het beschikbaar houden van de nog niet bestede ontvangen corona compensatie van het rijk en provincie voor het opvangen van corona gevolgen in 2022 en verder. Het bekostigen van te maken keuzes om Zaanstad vitaal uit de corona crisis te laten komen.
• Bodembeheer (€ 9,8 mln.): De bodemreserve wordt gebruikt om langlopende bodemsaneringen en nazorgtrajecten uit te financieren. In de meicirculaire 2015 is een decentralisatie uitkering Bodem toegekend ter grootte van € 10,5 miljoen. Hier bovenop krijgt de gemeente in de meicirculaire 2016 over de periode 2016 t/m 2020 aanvullende middelen ten bedrage van € 5,4 miljoen als onderdeel van het covenant ‘Bodem en Ondergrond 2016-2020’. In de meicirculaire 2018 is er een aanvullend bodembudget beschikbaar gesteld van € 4,8 mln. De uitkering van dit bedrag door het Rijk wordt na publicatie administratief worden verwerkt en gerapporteerd in de bestuursrapportages. De looptijd is vooralsnog tot en met 2023.
• Investeringsfonds (€ 58,7 mln.): In het collegeprogramma heeft het college opgenomen een Investeringsfonds in te stellen om investeringen beter tegen elkaar af te wegen en de financiële beheersing te versterken. De begrote toevoeging en onttrekking wordt onderbouwd in de bestuursrapportages en via losse besluiten.
• Dekking afschrijvingslasten (€ 14,8 mln.): Zodra de investeringen die via het investeringsfonds gedekt worden gereed zijn dan vindt overheveling plaats naar de bestemmingsreserve dekking afschrijvingslasten. De afschrijvingen worden dan gedekt door een vrijval uit deze bestemmingsreserve.
• Transformatiefonds (€ 42,9 mln.): Dit is een bestemmingsreserve die gevoed wordt met de niet benutte exploitatielasten (begrotingsruimte) die is ontstaan als gevolg van het verplicht activeren van alle investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte. Het doel van het fonds is het bevorderen van de maatschappelijk gewenste (versnelde) realisatie van woningbouwlocaties. Uit het fonds worden bijdragen aan investeringen gedekt indien aan de voorwaarden uit de financiële verordening is voldaan.
• Regiodeal (€ 6,9 mln.): Vanaf 2021 is er een extra bijdrage ontvangen (via het gemeentefonds) voor versterking arbeidsmarktregio’s. Hiertoe moet een plan worden ontwikkeld. Het geld wordt tot die tijd in een bestemmingsreserve gestort.