Werk, inkomen en economie | Jaarverslag 2021

Portefeuillehouder(s): Baerveldt, Breunesse, Groothuismink, Krieger, Mutluer, Slegers

Programmadoelstelling en de rol van de gemeente

In Zaanstad gaan wonen en werken van oudsher hand in hand. De kracht en vindingrijkheid die deze combinatie vraagt is kenmerkend voor het Zaanse DNA. Zaanstad investeert hierin door het versterken van ontwikkelingskansen, het verbeteren van de vestigingsvoorwaarden voor het aantrekken van nieuw en toekomstbestendig ondernemerschap en innovatiekracht. Een goede balans tussen wonen, werken, recreëren en kwalitatief hoogwaardige en duurzame voorzieningen maakt Zaanstad ook op de langere termijn tot een aantrekkelijke stad. Dat maakt het nog niet vanzelfsprekend dat iedereen meedoet in de maatschappij. Daarom bieden wij een vangnet voor inwoners die door omstandigheden niet zelfstandig in het eigen levensonderhoud kunnen voorzien en helpen hen om weer mee te kunnen doen.

Terugblik en realisatie 2021

In de afgelopen collegeperiode is het versterken van het vestigingsklimaat de leidraad geweest voor het economische beleid. Werk en inkomensbeleid en verduurzaming zijn daarbij belangrijke onderdelen geweest. Aanpak van leegstand, de strategie bedrijventerreinen, de kantorenstrategie en het regionaal detailhandelsbeleid scheppen voorwaarden voor versterking van het vestigingsklimaat. De regionale Energiestrategie en de Transitievisie Warmte geven de kaders om de stad verder te verduurzamen. Wij sturen op de vestiging van nieuwe bedrijven op HoogTij die op hun beurt weer zorgen voor extra werkgelegenheid. Ondanks de coronasituatie groeit de economie hard en zien we in sommige bedrijfstakken zelfs een overaanbod aan vacatures. De kwalitatieve mismatch tussen vraag en aanbod blijft een hardnekkig vraagstuk. Succes is er zeker ook bij de gegroeide aandacht voor de werk naar werk trajecten en de realisatie van het Regionaal Mobiliteitsteam. In een zo vroeg mogelijk stadium mensen begeleiden die dreigen hun baan te verliezen blijkt een geslaagd instrument. In 2021 zijn vooral ZZP’ers via het Regionaal Mobiliteitsteam aan een nieuwe plek op de arbeidsmarkt geholpen en is langdurige werkloosheid voorkomen. Daarnaast zijn ruim 9.000 Tozo aanvragen afgehandeld, een belangrijke ondersteuning in het levensonderhoud voor Zaanse ondernemers. De verwachte grote groei van het uitkeringsbestand is in 2021 uitgebleven. Dit is te verklaren door zowel de ingezette overheidssteun, als door de gemeentelijke inspanningen in de intensieve corona-aanpak en het ruime aanbod aan vacatures. Van versterking van het vestigingsklimaat is ook sprake bij de samenwerking met de grote industrie in Zaanstad Maakstad en Techlands, de techniekbrede samenwerking tussen bedrijven, opleiders en overheid. In deze samenwerkingen ligt ook een potentie tot verduurzaming van de Zaanse industrie en het opleiden van het benodigde technische personeel hiervoor, als ook voor andere duurzaamheidsmaatregelen zoals woningisolatie, de versterking van de energie-infrastructuur, en het instaleren van zonnepanelen wat we in het afgelopen jaar in samenwerking met bedrijfsverenigingen voortgezet hebben.

De woonopgave heeft ook afgelopen jaar tot vele gesprekken met ondernemers geleid over de vraag ‘of en hoe’ hun bedrijven te mengen zijn met wonen. Het blijft ook de komende jaren een uitdaging om wonen en werken in balans te houden in de stad. Vanuit de MRA is het initiatief gekomen tot oprichting van een Regionale Ontwikkelingsmaatschappij. Zaanstad beraadt zich nog op deelname.

Ook in 2021 is corona nog steeds het overheersende thema. Toch zijn er duidelijk tekenen van herstel. In het derde kwartaal van 2021 bedroeg de economische groei in de Zaanstreek 5% ten opzichte van een jaar eerder. De omvang van economische activiteiten in de Zaanstreek bevindt zich inmiddels weer op het niveau van voor de corona-uitbraak. Wel moeten we ons realiseren, dat het herstel in 2021 niet in elke sector even krachtig is geweest. Ook is in het vierde kwartaal van 2021 weer een harde lockdown geweest. Er blijft dus onzekerheid door de aanhoudende pandemie. Een andere onzekerheid is de snel stijgende inflatie. Hoge energieprijzen spelen hierbij een belangrijke rol
De verwachting is dat deze ontwikkelingen in 2022/ 2023 een rem op de economische groei zetten. Grootste knelpunt is de schaarste: schaarste aan arbeidskrachten, grondstoffen en ruimte. Daarnaast is het capaciteitsprobleem op het elektriciteitsnet dat in 2021 opgetreden is, voor de komende jaren een remmende factor. De stijgende inflatie en hogere energieprijzen zorgen bij minimagezinnen direct voor financiële problemen, hebben een uitwerking op de inclusieve energietransitie en verhogen het risico op energiearmoede. Met de RRE-subsidie en de stappensubsidie hebben wij bewoners kunnen ondersteunen bij de verduurzaming van hun woning en het verlagen van energielasten. Gedurende het jaar zijn veel sportverenigingen gesloten geweest, maar met de verschillende zomer- , herfst- en winterexperiences zijn toch veel kinderen in armoede bereikt om mee te doen aan sportactiviteiten.

In de horecasector is het afgelopen jaar vooral een jaar geweest van vallen en opstaan tussen de coronamaatregelen door. Het jaar kon daardoor niet gebruikt worden voor grootse wijzigingen of verplaatsingen. McDonald’s is de enige vestiging geweest die hierin actief is begeleid.

Met de coronacrisis zijn de indicatoren onvoldoende bruikbaar voor het bepalen van de economische activiteiten. Het afgelopen jaar stond in teken van behoud en ondersteuning van bestaande bedrijven, waardoor nauwelijks nieuwe bedrijven zijn verworven. De vele adviesgesprekken, verwijzingen en ondersteuning aan de Zaanse ondernemers zijn voor een belangrijk deel digitaal of telefonisch gegaan.

Vanaf 1 januari 2022 heeft de gemeente een belangrijke rol bij de begeleiding van nieuwkomers die inburgeringsplichtig zijn. Op deze verandering van het inburgeringsstelsel hebben we in 2021 alle voorbereidingen getroffen om per 1 januari 2022 klaar te zijn voor deze nieuwe taak.